Kim jesteś?
Oskarżonym, adwokatem, sędzią czy prokuratorem?
Świadkiem, ofiarą, pozwanym czy powodem?
Zgłoszenie o możliwości popełnienia przestępstwa już zostało dostarczone. Procesy wkrótce ruszają. Żaden wyrok nie zapadnie bez Twego udziału.
Procesy odbywają się wszędzie i trwają ciągle. Głównie w nas. Jesteśmy oskarżonymi, jesteśmy własnymi prokuratorami, a główną karą, na którą skazujemy się codziennie jest strach. Strach przed stratą pracy, akceptacji, zdrowia, miłości, życia. Dzień po dniu sami sobie budujemy szubienicę, na której w końcu zawiśniemy. Spragnieni sprawiedliwości, która nie nadeszła.
Premiera: grudzień 2013 – Festiwal Teatralny MASKI
Reżyseria: Wojciech Wiński
Scenariusz: Łukasz Pawłowski, Ewa Kaczmarek, Wojciech Wiński
Kostiumy: Idalia Mantas
Muzyka: Adam Brzozowski
Aktorzy: Ewa Kaczmarek, Roman Andrzejewski, Paweł Jerzy Bocian, Grzegorz Ciemnoczołowski, Marcin Głowiński, Łukasz Muciok, Remigiusz Najewski, Mikołaj Podworny, Artur Śledzianowski, Wojciech Wiński, Przemysław Zbroszczyk
Kalendarz
15 września 2018- godz. 19:00Tłusta Langusta
Poznań, ul. Gwarna 11
Recenzje
(…) Najbardziej interesującym spektaklem były „Procesy” Teatru Usta Usta, inspirowanepowieścią Franza Kafki, „Proces”. Publiczność od początku zostaje wprowadzona w rzeczywistość wykreowaną przez pisarza w książce. Przy oddaniu kurtki do szatni każdy otrzymuje łańcuch z numerem, który trzeba zawiesić sobie na szyi – jest to jednocześnie numer sprawy sądowej. Widz jest oskarżonym, otrzymuje konkretne miejsce na widowni i nakaz zachowania ciszy. Następnie okazuje się, że każdy z nas oczekuje na swój proces. Dalej ujawnia się struktura świata, w jakim się znajdujemy; adwokat otwarcie mówi, że nie ma możliwości wygrania sprawy, sekretarz formułuje akty oskarżenia, prokurator przeprowadzający wizję lokalną i najwyższa instancja, która sądzi, nie ma postaci ludzkiej, słyszymy tylko jej głos. Jako pierwsza zostaje oskarżona Józefka, samotna matka trojga dzieci. Znajduje się ona w sytuacji analogicznej do położenia kafkowskiego Józefa K.
Bohaterka również nie wie dlaczego i za co została zatrzymana oraz w jakiej sprawie toczy się przeciw niej proces. Biurokratyczna machina sądowa zostaje uruchomiona. Dalej przedstawione zostają sprawy Jeremiasza, Bronisława Przemyskiego i bezdomnego. Jednak w toku kolejnych wydarzeń okazuje się, że ci, którzy oskarżają i donoszą, sami zostają
oskarżeni. Nawet sekretarz, jak się później okazuje, ma łańcuchy na nogach. W przedstawieniu pojawiają się motywy teczek i nagrań. W strukturę spektaklu oprócz skutecznie budowanej grozy wpleciono elementy komiczne, co dało efekt groteski. Kostiumy, w których zastosowano wiele elementów futrzanych, wprowadzały ciągły niepokój. W „Procesach” poruszono także problem odpowiedzialności egzekutorów oraz rozkazodawców za wykonanie wyroku na skazanym. Warto też wskazać na ciekawe rozwiązanie przestrzeni w tym spektaklu. Akcja rozgrywa się w przedsionku, znajdującym się przed wielkimi drewnianymi drzwiami, za którymi są schody. Przedstawienie dzieje się zarówno tu i tam. Daje to efekt realności wykreowanego świata, bo nie ma w tej przestrzeni żadnych sztucznych dekoracji.
Agata Łukaszewicz
Dziennik Teatralny Poznań
3 stycznia 2014
Samo miejsce wystawienia spektaklu i dojście do „Tłustej Langusty” jest nieoczekiwanym zatarciem granicy między codziennym życiem, a teatrem. Brama, przez którą wchodzimy na małe podwórko, a potem drzwi kamienicy, wprowadzają nas w przestrzeń procesowych zawiłych korytarzy. Jeden z nich okazuje się być korytarzem sądowym, my zaś oczekującymi na wyrok oskarżonymi. Każdy z wchodzących do bardzo małej sali teatralnej otrzymuje na łańcuchu własny numer, który ma w obowiązku zawiesić sobie na szyi. Tutaj zawiązuje się jednocześnie pewnego rodzaju wspólnota. Wzajemny uśmiech… zwrócenie uwagi… ciasne miejsce… krótka wymiana zdań… Koniec. Proces o tytule kilkunastowersowej numeracji zostaje rozpoczęty.
Z umieszczonego na ścianie głośnika wydobywa się głos kobiety – Ostatniej Instancji. Nie znam treści podanego mi paragrafu, a przecież „nieznajomość prawa szkodzi”. Wśród nas znajduje się JózefKa, zwykła i uniwersalna Matka Polka, dla której takie pojęcia jak sąd i oskarżenie kojarzą się raczej z wiadomościami lub filmami o tematyce kryminalnej. Ona jedna oskarżona jest z paragrafu 22. Zaczerpnięty z powieści Josepha Hallera oznacza sytuację bez jakiegokolwiek możliwego wyjścia. Stojąc więc w obliczu zagrożenia zaczynamy weryfikować całe nasze postępowanie pod kątem zarzucanego nam niejasnego czynu. I w taki sposób wyzwala się w nas samych machina adwokata, oskarżonego i prokuratura. Dwupoziomowość tego spektaklu polega na opowiedzeniu historii zaczerpniętej z literatury, przy jednoczesnym czynnym włączeniu widzów w sam jej środek.
Zgodnie z Jean–Paulem Sartrem możemy powiedzieć: „O Kafce powiedziano już wszystko: że chciał opisać biurokrację, postęp swojej choroby, sytuację Żydów wschodnioeuropejskich, poszukiwanie niedostępnej transcendencji, świat łaski, gdy jej brak. Zgadza się to wszystko, ale ja myślę, że chciał opisać bycie człowiekiem. Czuliśmy jednak szczególnie, że podczas tego ciągle odbywającego się Procesu, który kończy się nagle i niedobrze i którego sędziowie są nieznani, że w tych daremnych wysiłkach oskarżonych, by poznać punkty oskarżenia, że w tej wolno konstytuującej się obronie, która obraca się przeciwko obrońcy, stając się zarzutem, że w tej absurdalnej rzeczywistości, którą bohaterowie przeżywają z gorliwością i do której klucze znajdują się gdzie indziej, zrozumieliśmy tę historię i rozpoznaliśmy siebie samych w niej”.
Nad tym właśnie „byciem człowiekiem” zatrzymują się aktorzy Teatru Usta Usta. Odtwarzane przez nich scenki różnych rozpraw, między oczekiwanym przez widzów werdyktem sądu śmieszą, ale też wskazują na wspomniane w wypowiedzi Sartra elementy. Relacje między poszczególnymi pracownikami sądu są pełne podejrzeń i brudnych interesów. Ostatecznie i tak każdy z nich zasiądzie na jednej ławie oskarżonych. Bo gdzie tak naprawdę leży różnica między winnym a niewinnym? Gra aktorska, oparta w dużej mierze na emocjach, zachęca widzów „do wejścia” w wykreowany świat, jednakże mała przestrzeń nie jest w stanie niekiedy pomieścić nadmiaru krzyku.
W spektaklu wybrzmiewają także liczne groteskowe nawiązania do aktualnego stanu sądownictwa i biurokracji. Przepełnieni hasłami o naszych prawach, zaczynamy tym regulacjom odmawiać ich niegdysiejszą moc świętości. Sami zaczynamy widzieć w drugim człowieku winowajcę, kontrolując każdy jego ruch kamerą i nagrywając każde wypowiedziane słowo. To wszystko obraca się jednak przeciw nam. Nikt z nas nigdy nie zobaczy Ostatniej Instancji, która każdego dnia obserwuje swoich obywateli i wydaje na nich wyroki. Być może pełni ona rolę kogoś w rodzaju naszego sumienia? Przypowieściowy wieśniak na zawsze jednak pozostanie już przed bramą sprawiedliwości, którego w tym wypadku dwaj odźwierni w skórach zwierząt i glanach, nie zaprowadzą do wolności. Bo czym ona dla nas dziś jest?
„Procesy” to kolejny udany spektakl w repertuarze teatru Usta Usta. Zabawny, przy jednoczesnym zaproszeniu widza do głębszej refleksji, zatrzymuje go swoją prawdziwością.
Bratłomiej Kalinowski