Elena Ferrante - Genialna Przyjaciółka

Powieści Eleny Ferrante – zebrane w cyklu znanym jako tetralogia neapolitańska lub, od tytułu pierwszego tomu, Genialna przyjaciółka – to literacki fenomen ostatnich lat, który wywołał czytelniczą Ferrante fever [gorączkę Ferrante]. Włoska autorka jest specjalistką od tożsamości: jej imię i nazwisko to pseudonim, trwają spekulacje kim jest „prawdziwa” Ferrante i jak bardzo autobiograficzne są jej książki. Tożsamość in progress, wymykająca się schematom, ale też nieustannie ścierająca się ze społecznymi oczekiwaniami i osobistymi projekcjami, to także wielki temat powieściowego cyklu.
Historia życia Eleny – i historia jej przyjaźni z Lilą – to bezkompromisowa i przewrotna wariacja na temat powieści formacyjnej, z główną bohaterką zamiast bohatera, osadzona w realiach tyleż malowniczych [Neapol], co prozaicznych [portret klasowego społeczeństwa z wykluczeniem w tle]. Opowieść porywająca, ale przede wszystkim zawstydzająco szczera, zrywająca z idealizacją na rzecz bezlitosnej introspekcji.
Zaproponowana przez Ferrante zmiana optyki pozwala spojrzeć na klasyczne tematy europejskiej sztuki – jak dojrzewanie, formowanie artysty, kształtowanie społecznej świadomości – z perspektywy radykalnie kobiecej – to znaczy umieszczającej w centrum doświadczenie kobiet, ale także doświadczenie tych i tego, co dotychczas pomijane i wykluczane.
Spektakl na motywach tetralogii, to wyzwanie rzucone teatrowi, próba pogodzenia epickiego rozmachu i intymnej kameralności, społecznego zaangażowania i perspektywy skrajnie osobistej, wreszcie – próba dowartościowania codzienności, spojrzenia na nią bez zbędnych mitologizacji i toksycznych fantazji. To także próba teatralnej odpowiedzi na wykreowany przez Ferrante performans tożsamości – osobnej, ale zawsze kształtowanej przez interakcję z innymi, w ruchu, w doświadczeniu, w działaniu.

Realizatorzy:

Weronika Szczawińska – reżyserka, dramaturżka, kulturoznawczyni. Absolwentka Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim. Reżyserię studiowała w warszawskiej Akademii Teatralnej. Nominowana do Paszportu Polityki 2014 w kategorii „teatr” za „konsekwentne budowanie własnego języka teatralnego”. Współpracowała z teatrami w całej Polsce, m.in. z Teatrem Polskim w Bydgoszczy, Narodowym Starym Teatrem w Krakowie, niezależnym teatrem Komuna Warszawa, Teatrem Dramatycznym w Wałbrzychu, Teatrem im. Bogusławskiego w Kaliszu.
 Za reżyserię spektaklu Zemsta otrzymała II nagrodę Koszalińskich Konfrontacji Młodych m-teatr 2010; za reżyserię Jak być kochaną – nagrodę Jury Społecznego na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Reżyserskiej „Interpretacje” w Katowicach [2012]; wyróżniona Nagrodą Marszałka Województwa Dolnośląskiego za dramaturgię do spektaklu W pustyni i w puszczy. Z Sienkiewicza i z Innych [2012]. Otrzymała także wyróżnienie [wraz z innymi twórcami spektaklu Komornicka. Biografia pozorna] w Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej [2012].
Współautorka i dramaturżka projektów: W pustyni i w puszczy. Z Sienkiewicza i z Innych [ reż. Bartosz Frąckowiak, Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego, Wałbrzychu, 2011] oraz Komornicka. Biografia pozorna [reż. Bartosz Frąckowiak, Hobo Art Foundation, Scena Prapremier In Vitro w Lublinie, Teatr Polski, Bydgoszcz, 2012]. Performerka i współautorka instalacji oraz zdarzeń performatywnych: tempo tempo [zrealizowane w ramach projektu Mikroteatr Komuny/Warszawa wraz z Piotrem Wawrem jr., 2016], Dziady: kraksa [zrealizowane wraz z Agnieszką Jakimiak w ramach Festiwalu Dziady-Recykling wrocławskiej Olimpiady Teatralnej, 2016], Wymianka [performans przygotowany wraz z Krzysztofem Kaliskim dla warszawskiej Galerii Zachęta w ramach wystawy Życie. Instrukcja, 2017].
We Wrocławskim Teatrze Współczesnym zrealizowała do tej pory prace oparta na tekstach Tymoteusza Karpowicza: słuchowisko na podstawie Dźwiękowego zapisu doliny [2013], zdarzenie teatralne inspirowane fragmentami poematu Odwrócone światło [2013] oraz spektakl Niewidzialny chłopiec [2015].
Piotr Wawer jr – aktor i dramaturg, twórca projektów niezależnych. Stale współpracuje z reżyserką Weroniką Szczawińską. Absolwent Studium Aktorskiego przy Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie. Współpracował m.in. z Teatrem Dramatycznym w Wałbrzychu, warszawskim Teatrem Studio, Narodowym Starym Teatrem w Krakowie, Slovensko Mladinsko Gledališče w Lublanie oraz teatrem Komuna Warszawa. Laureat Nagrody im. Jana Świderskiego oraz nagrody aktorskiej na VIII Festiwalu „Rzeczywistość przedstawiona” za rolę Dresiarza w spektaklu Był sobie Polak, Polak, Polak i diabeł [reż. Monika Strzępka] oraz nagrody za najlepszą rolę męską na Festiwalu Nowego Teatru w Rzeszowie [za spektakl Afryka, reż. Bartek Frąckowiak, 2015]. Od stycznia 2015 do sierpnia 2017 w zespole Teatru Polskiego w Bydgoszczy. Freediver, rekordzista Polski w jednej z dyscyplin tego sportu.
Karol Radziszewski – twórca filmów, fotografii, instalacji, autor projektów interdyscyplinarnych. Absolwent Wydziału Malarstwa warszawskiej ASP (2004). W jego bazującej na pracy z archiwami metodologii przenikają się rozmaite odniesienia kulturowe, historyczne, religijne, społeczne i genderowe. Wydawca i redaktor naczelny magazynu „DIK Fagazine”. Twórca „Queer Archives Institute”. Laureat Paszportu „Polityki” [2009]. Jego prace były pokazywane m.in. w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Narodowej Galerii Sztuki Zachęta, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Współczesnym Wrocław, Muzeum Narodowym w Warszawie, CSW Zamek Ujazdowski, Kunsthalle Wien, New Museum w Nowym Jorku, Whitechapel Gallery w Londynie, VideoBrasil w Sao Paulo, Cobra Museum w Amsterdamie. Brał udział m.in. w biennale PERFORMA 13 w Nowym Jorku, 7. Göteborg Biennale, 4. Prague Biennale, New York Photo Festival w Nowym Jorku i 15. Biennale Sztuki Mediów WRO.
Krzysztof Kaliski – gitarzysta, autor muzyki teatralnej, twórca projektów dźwiękowych. Współpracuje z Weroniką Szczawińską, Bartoszem Frąckowiakiem, Wiktorem Rubinem, Magdą Szpecht, Marcinem Liberem. Jest autorem muzyki do m.in. takich spektakli jak: „Geniusz w golfie” [Narodowy Stary Teatr], Niewidzialny chłopiec [Wrocławski teatr Współczesny], Wojny, których nie przeżyłam, Afryka, Komuna Paryska, Żony stanu, dziwki rewolucji, a może i uczone białogłowy, Workplace [Teatr Polski, Bydgoszcz], K̨lęski w dziejach miasta, K. Albo wspomnienie z miasta [Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego, Kalisz]. Laureat Nagrody Głównej dla Osobowości Artystycznej na Festiwalu Nowego Teatru w Rzeszowie [2015]. Gitarzysta w zespołach Alameda 4 i itzan svihm.
Łukasz Maciej Szymborski – muzyk, kompozytor realizator dźwięku, programista, multiinstrumentalista, producent, aktor, performer, reżyser. W swej twórczości porusza się swobodnie po wszystkich gatunkach muzycznych. Sprzęga technologię z antycznym dążeniem do katharsis. Z teatrem związany od 2005 roku. W swoim dorobku artystycznym ma wiele wydanych płyt i koncertów zagranych na całym świecie. Trasy z NoMEANSNo, Fugazi, Hansons Brothers. Od 1996 do 2003 roku współtworzył zespół Something Like Elvis, wydając „Personal Vertigo” [1997], „Shape” [1999], „Cigarette Smoke Phantom” [2002]. Z grupą Potty Umbrella wydał albumy „All You Know Is Wrong” [2006] oraz „Forte Furioso” [2007]. Współpracowali z nim muzycy: Jan Duszyński, Marcin Dymiter, Krzysztof Kaliski, Paweł Krawczyk, Macio Maciej Moruś Moretti, Karol Nepelski, Katarzyna Nosowska, Damian Pielka, Dominik Strycharski, Jakub Ziołek. Jako reżyser, producent i/lub wykonawca muzyki do ok. pięćdziesięciu spektakli teatralnych współpracował m.in. z Remigiuszem Brzykiem, Bartoszem Frąckowiakiem, Grażyną Kanią, Janem Klatą, Mają Kleczewską, Pawłem Łysakiem, Wiktorem Rubinem, Weroniką Szczawińską, Katarzyną Szyngierą, Pawłem Wodzińskim, Michałem Zadarą. Jest właścicielem firmy Szymborski Projects.
Jan Sławkowski – z Wrocławskim Teatrem Współczesnym związany od 1983 r. Od 2005 r. – główny elektryk, oświetleniowiec. Jako reżyser światła współpracował m.in. z Anną Augustynowicz, Janem Klatą, Wojciechem Klemmem, Krystyną Meissner, Rimasem Tuminasem, Barbarą Wysocką. Był realizatorem oświetlenia w spektaklu Oczyszczeni Sary Kane w reż. Krzysztofa Warlikowskiego.